KOAH Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?

Bazı belirtiler KOAH olabileceğinizi düşündürmelidir:

  • Öksürük: Uzun süredir devamlılık gösteren (sık sık veye her gün) öksürük.
  • Balgam: Uzun süredir devamlılık gösteren balgam çıkartma.
  • Nefes darlığı: Zaman geçtikçe giderek kötüleşen nefes darlığı. Hastalar bu durumu genellikle, “zorlukla nefes alıyorum”, “göğsüm sıkışıyor”, hava açlığı çekiyorum” şeklinde tanımlar. Bu nefes darlığı hareket ettiğimizde artar, soğuk algınlığı ya da grip olduğumuzda da fazlalaşır.
Ancak bu üç bulgu olsa bile KOAH olmayabilirsiniz. Eğer sigara içiyorsanız ve içmeye devam ederseniz KOAH olma riskiniz çok yüksektir.

KOAH olup olmadığınızı anlamak için doktorunuz sizden spirometri denen bir test yaptırmanızı isteyecektir. Bu test akciğere giren ve çıkan havanın hacmini ölçerek, olması gereken değerlerle karşılaştırır. Bu şekilde hava yollarınızın ne kadar ve nasıl daraldığını ortaya koyar. Spirometrik incelemede, bütün yapmanız gereken, bir plastik tüpün içine mümkün olduğunca kuvvetli bir şekilde üflemek olacaktır. Bu testin sonuçlarına göre doktorunuz sizin KOAH olup olamadığınıza karar verecektir.

Doktorunuz size KOAH olduğunuzu mu söyledi?
Öncelikle geçmiş olsun... Hastalığınız ilerleyici tipte bir hastalık. Yani gereken önlemler alınmazsa nefes darlığı artar, öksürük ve balgam çoğalır, günlük hayatta yapmanız gereken basit işlerde bile zorlanmaya başlarsınız. Bunu bilmeniz, onun ilerlemesini durdurmanız ya da en azından yavaşlatmanız için çok önemli.
Yani eğer gereken önlemleri alırsanız ve doktorunuzun önerdiklerini yerine getirirseniz:
  • Daha az öksürürsünüz
  • Nefes darlığınız azalır
  • Daha keyifli bir insan olursunuz
  • Güçlenirsiniz ve daha rahat dolaşabilirsiniz.
KOAH nedir?
KOAH bir akciğer hastalığıdır. KOAH’ın kendisine özel sıkıntıları nasıl yarattığını anlamak için akciğerlerimizin normal işleyişine bir göz atalım:

Akciğerimiz normalde nasıl işler?
Ağız veya burundan alınan hava, hava yollarından geçerek akciğerlere girer. Bu hava yolları, akciğerlerin içine girdikten sonra, bir ağacın dalları gibi dağılarak gittikçe incelir. Her bir hava yolunun ucunda ise bir üzüm salkımı gibi alveol adı verilen hava baloncukları bulunur. İşte içimize aldığımız havanın içerisindeki oksijen, bu alveollerin duvarlarına komşu olan, son derece ince damarlardan kana geçer. Aynı anda, o damarlardaki kanda bulunan, vücudun ürettiği karbondioksit de, alveolün içindeki havaya geçer. Böylece, aldığımız soluğu verdiğimizde vücudun atığı olan karbondioksiti atar, bir sonraki solukta ise yeniden bol oksijenli havayı içimize çekeriz. Sağlıklı kişilerde hava yolları temiz ve açık olur. Alveoller de hızla hava ile dolar ve boşalır.

KOAH’ta akciğerlerde neler olur?
KOAH’ta akciğerlerimizde 2 tip sorun ortaya çıkar

Hava yolları daralır, yani içimize daha az hava alabiliriz. Bunun nedenleri şunlardır:

  • Hava yollarının duvarları kalınlaşır ve şişer.
  • Hava yollarının çevrelerindeki minik kaslar bunları sıkıştırır.
  • Hava yolları, öksürükle dışarı atmaya çalıştığımız sümüksü bir sıvı salgılayarak tıkanıklıklara neden olur.
Hava baloncukları, yani alveoller, yeterince boşalamaz ve göğsümüzü dolu, sıkışık hissederiz.

KOAH kimlerde olur?

  • KOAH erişkinlerde olur, çocuklarda olmaz.
  • KOAH bulaşıcı bir hastalık değildir.
  • KOAH’lı kişilerin büyük bir çoğunluğu halen sigara içen veya uzunca süre sigara içmiş ve bırakmış olan kişilerdir. Bütün tütün mamülleri yani sigara, puro, pipo, nargile gibi bunların hepsi KOAH’a neden olabilir.
  • Kendiniz sigara içmiyorsanız bile, çevrenizde içilen sigaranın dumanı da bu hastalığın gelişimine katkıda bulunabilir.
  • KOAH’ı olan 100 kişiden 90’ında bunun sebebi sigaradır.
  • Sigaradan başka, evde ya da iş yerinde, uzun süreli toz, duman gibi etkenlerle karşılaşmak ve genetik faktörler de KOAH gelişiminde etkili olabilir.

KOAH’ta alınması gereken önlemler:

1. Sigarayı bırakın!

KOAH’ta hastalığınızın ilerlemesini durdurmak için en etkili yöntem sigarayı bırakmaktır. İşte en sonunda duydunuz bunu. Sırf “bana sigarayı bırakmamı söyler şimdi” diye doktora gitmekten kaçtığınız günleri, yılları hatırlıyor musunuz? Olsun. Hala yapabilirsiniz. Şunu iyi bilin ki siz isterseniz sigarayı bırakabilirsiniz.

  • Doktorunuzdan sigarayı bırakma konusunda yardım isteyin.
  • Sigarayı bırakmak için tarih belirleyin. Ailenize, arkadaşlarınıza sigarayı bırakmaya çalıştığınızı söyleyin. Eve sigara sokmayın. Sizi seven insanlara, yanınızda sigara içmeyerek sağlığınızın kötüye gitmesine yol açmadıkları için teşekkür edin.
  • Size sigarayı hatırlatacak yer, kişi ve durumlardan kaçının. Kül tablalarınızı kaldırın.
  • Sigarayı bir günlüğüne bırakın. Ertesi gün de bir günlüğüne bırakın. Ertesi gün de bir günlüğüne bırakın. Ertesi gün de bir günlüğüne bırakın. Ertesi gün de...
  • Eğer bıraktıktan sonra başlarsanız, olsun! Yine bırakın. Sigarayı kesin olarak bırakmış birçok kişi bunu birkaç denemeden sonra başarmıştır.

2. İlaçlarınızı doktorunuzun anlattığı şekilde kullanın.

  • Doktorunuzun önerdiği şekilde kontrollerinize gidin.
  • İlaçlarınızı nasıl kullanmanız gerektiğini iyice anladığınızdan emin olun. KOAH’ın tedavisinde kullanılan birçok ilaç nefes yoluyla alınmaktadır ve etkili olabilmeleri için kullanım şeklinin çok iyi öğrenilmesi ve uygulanması gerekir.

3. Durumunuzda kötüleşme olursa beklemeden doktorunuza ya da hastaneye başvurun.
Şu belirtiler olursa acil servise başvurun:

  • Konuşmanız zorlaşırsa
  • Yürümeniz zorlaşırsa
  • Dudaklarınız ya da tırnaklarınız morarırsa,
  • Kalp atışlarınız çok hızlı ya da düzensiz olursa,
  • Aldığınız ilaçlar eskisi kadar etkili olmamaya başlarsa.

4. Yaşadığınız yerde havanızı temiz tutun.

  • Duman, buhar ve keskin kokulu şeyleri yaşadığınız yerden uzak tutun.
  • Mutfakta bir pencereyi aralık tutun; yemek kokuları ve buhar dışarı çıkabilsin.
  • Sobayla ısınıyorsanız, yine bir pencere ya da kapıyı aralık tutun ki duman ve is dışarı çıkabilsin.
  • Dışarıda havanın çok kirli olduğu dönemlerde mümkün olduğunca evden çıkmayın.

5 Vücudunuzu güçlendirin.

  • Doktorunuzdan solunum egzersizleri yapmayı öğrenin. Bunlar solunum kaslarınızı güçlendirerek soluk alıp vermenizi kolaylaştıracaktır.
  • Düzenli egzersiz yapın. Günde 20 dakikalık yürüyüşlerle başlayabilirsiniz.
  • Asla soluğunuzun tıkanmasına neden olacak şiddette ezersiz yapmayın.
  • Sevdiğiniz bir egzersizi yapın.
  • Kiloluysanız kilo verin (bu da sigarayı bırakmak kadar olay değil mi!). Sağlıklı beslenin.
  • Sağlıklı beslenme ve egzersiz konularında doktorunuza konuşun.

6. Şiddetli KOAH’ınız varsa nefesinizi idareli kullanın.

  • İşlerinizi yavaş yapın.
  • İşlerinizi oturarak yapın.
  • İşlerinizi yapmanın kolay yollarını bulun.
  • Mutfakta, banyoda ve yatak odanızda eşyalarınızı alması kolay yerlere koyun.
  • Gevşek ve sıkıştırmayan giysiler giyin.

7. Grip aşısı olmanızın gerekip gerekmediğini doktorunuzla konuşun.

KOAH’ta kullanılan ilaçlar nelerdir? Bunlar ne işe yarar?

KOAH’ta en sık kullanılan ilaçlar daralmış hava yollarını genişletmeye ya da hava yollarının duvarlarındaki şişkinliği/kalınlaşmayı azaltmaya yarayan ve nefes ile alınan ilaçlardır Düzenli veya gerektiğinde kullanıldıklarında KOAH hastalarına önemli yararlar sunar. Nefes yoluyla alınan ilaçların nasıl kullanıldığını doktorunuza danışın.