Akciğer Kanserinde Erken Tanı ve Tarama
- Sigara içen veya bırakan (20 paket/yıl içmiş), 50 yaş üstü şikayeti olmayan kişiler: %87 akciğer kanseri riski var.
- Akciğer kanseri tedavisi geçirmiş kişiler.
- Ailede akciğer kanseri öyküsü olan ve sigara kullanan risk grubu kişilerde özellikle araştırılmalıdır.
- Pasif içiciler: %20-30 akciğer kanseri riski var.
- Hava kirliliği, asbest, tüberküloz, endüstriyel atıklara maruz kalanlar.
Akciğer kanseri, erkek ve kadınlarda kansere bağlı ölümlerin en başında geliyor!
Akciğer kanseri, bütün kanserlerin %29'unu oluşturuyor ve her yıl 1.3 milyon kişi akciğer kanserinden ölüyor. Tanı konulduktan sonra ise sadece %15 kişi, 5 yıl yaşayabiliyor. Kötü prognozun nedeni, erken tanı konulmasının çok güç olmasından kaynaklanıyor. Öyle ki, %75 hastada gecikmiş ileri evrede kanser tanısı konulabiliyor, bu da tedaviyi başarısız yapıyor. Kanserin tanı ve tedavisi erken evrede özellikle kanser öncesi dönemde olabilirse hayat kurtarıcı oluyor. Akciğer kanserinin erken tanısında otofloresan bronskoskopi ve bilgisayarlı akciğer tomografisi önemli rol oynuyor.
- Her sigara içende olabileceği düşünülen, sıradan ve önemsenmeyen öksürük şikayeti. Ancak 1 aydan uzun sürüyorsa çok önemli.
- Derin nefes alınca hissedilen göğüs ağrısı
- Nefes darlığı, Islık sesi,
- Balgam içinde kan görülmesi
- Yorgunluk
- Ses değişikliği
- Sık tekrarlayan pnomoni, bronşit
Sigara nasıl etkiliyor?
Akciğerin yapısını ve defans sistemini sadece sigaranın içindeki kimyasallar değil, ısı ve tütün dumanı da bozuyor.
Bronşlar içindeki ince silialar, havadan giren partikülleri temizler, toksinlerin birikmesini önler. Bakterileri ve virüsleri yok eder. Tütün dumanı ise siliaları paralize eder. Bu durum akciğerlerde karsinojen maddelerin birikmesine yol açar.
Akciğer kanserinde erken teşhis, ambulatuar bir sağlık merkezinde başarılabilir. Bu amaçla ilk önce görsel ve basılı yayınlarla akciğer kanserinin erken teşhisinin önemi topluma anlatılmalıdır. Akciğer kanserine yakalanan insanların %90’ında sorumlu etken, sigara dumanının nefes yollarına girmesidir. 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içmiş insanların hayatlarının bir döneminde akciğer kanserinin ortaya çıkması büyük bir olasılıktır. Bu nedenle taramalar büyük önem taşır.
- Düşük dozlu bilgisayarlı akciğer tomografisi: Sigara içenlerin hiçbir şikayeti olmasa bile her yıl özel bir röntgen taramasından geçmeleri, erken teşhisi sağlayacak en önemli tedbiri teşkil eder. Bugün en gelişmiş teşhis yöntemi “düşük dozlu bilgisayarlı tomografidir”.
- Bronkoskopik tarama: Standart röntgen muayeneleri erken dönemde akciğer kanserinin teşhisinde yetersiz kalmaktadır. Solunum ve göğüs kafesi ile ilgili şikayetleri bir aydan uzun süren, sigara içmiş ve 40 yaşını aşan her insanda ilk önce akciğer kanserinin olmadığının kanıtlanması en önemli ilke olmalıdır. Bu tür şikayeti olan insanlarda bronkoskopik inceleme kesin teşhis bakımından olağanüstü önem taşır. Otofloresan bronkoskopi, günümüzde bronş içinde akciğer kanserinin erken tanısında çok yardımcı olan bir yöntemdir. Bu muayeneler ambulatuar (ayaktan) olarak hastane dışındaki bir merkezde uygulanabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
- Bilgisayarlı tomografi, küçük periferal lezyonlar için yararlı. Özellikle de adenocarcinomalarda.
- Fakat BT tarama, erken evre bazı akciğer kanserinde, özellikle küçük hücreli akciğer kanserleri ve erken evre epidermoid kanserlerde görülmeyebilir. Bu vakalar, tüm akciğer kanserlerinin %29'unu oluşturur.
- Santral lokasyonlu kanser başlangıcı ve çok erken evre hava yolu (bronş) kanseri, BT'de görülmezler.
Bronkoskopi
- Santral lokasyonlu kanser başlangıcı ve çok erken evre bronşial kanser (dysplasia ve CIS), otoflorasans bronkoskopi taramada görülür.
- Erken evre kanser ve santral hava yolu erken akciğer kanserinde, özellikle küçük hücreli akciğer kanseri ve erken evre epidermoid kanserler, bronkoskopik taramada görülebilir. Bunlar tüm akciğer kanserlerinin %29'unu oluşturur.
- 20 dakika sonra: Kalp hızı yavaşlar.
- 12 saat sonra: Kanınızdaki karbonmonoksit normal seviyeye düşer.
- 2 hafta –3 ay içinde: Kalp krizi risk artması durur. Akciğer fonksiyonları düzelmeye başlar.
- 1- 9 ay sonra: Nefes darlığınız ve öksürüğünüz düzelir.
- 1 yıl sonra: Koroner kalp hastalığı riskiniz, sigara içenlerin yarısına düşer.
- 5 yıl sonra: İnme geçirme riskiniz, sigara içmeyenler kadar olur.
- 10 yıl sonra: Akciğer kanseri riskiniz, sigara içenlerin yarısına iner.
- 15 yıl sonra: Koroner kalp hastalığı riskiniz, hiç sigara içmeyenlerle aynı olur.