Günümüz
insanının dile getirdiği önemli sorunlardan birisi de uykusuzluk… Uyumak
istiyor, uyuyamamanın etkisiyle zor zamanlar geçiriyoruz. Kaliteli uyku
uyuyamamak, uykuya ihtiyacımız olduğu halde bu ihtiyacımızı karşılayamamak çoğumuzun
ortak sıkıntısı. Yorgunluğun bağışıklık sistemimizi zayıflatması ve
hastalıklara açık hale getirmesi, bedensel ve psikolojik sorunlarımızın artmasına
neden oluyor. İstanbul Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ve Uyku Bozuklukları
Uzmanı Prof. Dr. Firuz Çelikoğlu, uykuyla ilgili doğru bildiğimiz yanlışlara
dikkat çekerek konu hakkında bilgiler veriyor.
UYKU,
BEYNİMİZİN DİNLENDİĞİ SAKİN BİR DÖNEMİDİR - YANLIŞ
İnanışların
tersine uyku, gözümüzü kapatıp açana kadar geçen, sakin homojen bir beyin
süreci değildir. Birbirinden çok farklı karakterleri olan üç değişik uyku
yapısıyla gerçekleşen çok dinamik bir süreçtir. Uykuya yüzeysel uyku ile
girilirken bunu derin uyku dönemi takip eder, uykuya girdikten yaklaşık 80 – 90
dakika sonra “REM uyku dönemi” olarak tarif edilen hızlı göz hareketleri uykusu
başlar. Bu dönemde beyinde enerji en aktif seviyesinde gözlenir, beyin
dalgaları testere dişi şeklini alır, kalp hızlanır, penis ereksiyona geçer, kan
basıncı yükselir, kaslar felç olur.
HERKES İÇİN
8 SAAT UYKU GEREKLİDİR - YANLIŞ
8 saat uyku
süresinin ortalama olarak yeterli olduğu söylense bile, bu durum yaşlara göre
değişir. Örneğin; bebeklerde ihtiyaç duyulan uyku süresi 12 - 16, erişkinlerde
ortalama 7 - 8, yaş ilerledikçe ihtiyaç duyulan uykunun süresi ise 4 - 5
saattir. Bazı kişilerde düzenli uyku yapılarıyla 3 - 4 saat uyku bile yeterli
olmaktadır.
UYKUYLA DEPRESYONUN BİR İLİŞKİSİ YOKTUR - YANLIŞ
İyi ve sağlıklı
bir uyku sabah dinç ve dinlenmiş kalkmak anlamına gelir. Yorgun görüntü ve gün
içinde uykululuk hali, uyku bozukluklarının başlıca belirtisidir. Bu durum,
gece uykuda ortaya çıkan birçok anormalliğin sonucu olabilir. Bizi bir
doktordan diğerine götüren ve nedenini anlayamadığımız depresyon, yüksek tansiyon ve bağışıklık sisteminin
çökmesi gibi birçok rahatsızlığın baş sorumlusu uykusuzluktur.
ÇOK RÜYA
GÖRMEK SAĞLIKLI BİR UYKUNUN BELİRTİSİDİR - YANLIŞ
Sık rüya görmek
sanıldığının aksine rahatsız uyku yapısı ve parçalanmış bir uykunun
belirtisidir. Özellikle REM uyku düzensizliklerinde meydana gelir.
UYKUDAN
HEMEN ÖNCE YAPILAN SEKS VE AŞIRI EGZERSİZ UYKUYA DALMAMIZI KOLAYLAŞTIRIR - YANLIŞ
Yanlış olan
düşüncelerden biri de budur. Seks ve aşırı egzersiz sırasında artan vücut ısısı,
kan basıncı ve kalp hızının tekrar dengeye gelmesi için geçen süre, ilk uyku periyodunu
geciktireceğinden kişinin uykuya dalması da gecikebilir.
ALKOL UYKUYA
DALMAYI KOLAYLAŞTIRIR - YANLIŞ
Alkol, uyku
yapısında kısa süreli uyanıklıklara neden olduğu için kaliteli bir uyku
sağlayıcı değildir. Kişi uykuya alkolün etkisiyle dalsa da kaliteli bir
dinlenme süreci geçiremediği için sabah yorgun halde ve baş ağrısı ile uyanır.
Unutulmaması gereken en önemli şey, uykudan önce alkol alma alışkanlığının uyku
yapısında kalıcı bozukluklara yol açarak “uykusuzluk hastalığına” neden olmasıdır.
UYKUSUZLUK İÇİN İLAÇ ALMAK GEREKİR - YANLIŞ
Uykusuzluk, her 3 kişiden birinin yaşadığı önemli bir sağlık sorunudur. Bu sorunun iki haftadan fazla sürmesi 'uykusuzluk hastalığı' olarak değerlendirilir. Bu hastalığın tedavisinde başı ağrıyana Asprin verilmesi gibi, uykusuzluk şikayeti olana da uyku ilacı önerilmesi yapılan yanlışların en büyüklerindendir. Çünkü uykusuzluk nedeni anlaşılmadan verilen uyku ilaçları, kalıcı uyku düzensizlikleri yapabilir. Bu nedenle uyku tetkikleri yapılmadan tedaviye başlamamak gerekir.
HORLAMA UYKU
BOZUKLUĞU DEĞİLDİR - YANLIŞ
Horlama, uyku
esnasında üst solunum yolu kas yapısının bozulmasıyla nefes alma güçlüğü
oluşması ve bunu açmak için yapılan zorlu solunum esnasında titreşen dokuların
sesidir. Bu durum, uyku yapısını parçalamakta ve kişide uyku bozukluğu yapmaktadır.
Uykuda solunum kesilmesi gibi belirtileri olan horlama ciddi sağlık sorunlarına
yol açabilir. Sabah yorgun kalkılması ve gün içi uykulu durumlar mutlaka tedavi
gerektirir.
YÜKSEK
TANSİYON, UYKU BOZUKLUĞU NEDENİ DEĞİLDİR - YANLIŞ
Kişide horlama
ve yüksek tansiyon şikâyeti varsa “uyku apne” hastalığı (uykuda nefesin
kesilmesi) olabilir. Bu kişilerde zaman içinde kalp krizi ve inme gibi kalp
damar hastalıkları gelişebilir.
CİNSEL
İSTEKSİZLİK VE EREKSİYON SORUNLARININ UYKU BOZUKLUĞUYLA İLGİSİ YOKTUR - YANLIŞ
Uyku yapısında
REM uyku düzensizlikleri, penisin ereksiyon bozukluğuna neden olur. Penis, REM
uyku döneminde ereksiyona geçmesiyle beslenir ve kişide bir uyku dönemi içinde 3-4 kez penis ereksiyonu oluşur. Bu ritim bozulursa penisin kanla beslenmesi
yetersiz olacaktır.
ÇOCUKLARDA UYKU BOZUKLUKLARI GÖRÜLMEZ –
YANLIŞ
Bu da yanlış inanışlardandır.
Çocuklarda ve özellikle bebeklerde, sindirim sistemi yanlış çevre koşulları,
açlık durumları, yetersiz beslenme, susuz kalma ve bazı hastalıklar uyku
bozukluklarına neden olabilir. Bu anlamda çocukların da uyku sorunları
yaşadığını söylemek mümkündür.
Ceyda ERENOĞLU