KOAH Nedir?
K-Kronik: sürekli olan,
O-Obstrüktif: tıkanıklık oluşturan ve
A-Akciğeri: etkileyen bir
H-Hastalık...
KOAH bir akciğer hastalığıdır. Amfizem ve kronik bronşiti kapsayan bir hastalık grubudur. KOAH’ın en sık görülen belirtisi, akciğerinize giren ve akciğerinizden çıkan havayı nefes darlığına neden olacak derecede kısıtlayabilmesidir.
Amfizem: Akciğer içinde alveol denilen akciğer hava peteklerinin duvarlarının yıkımıyla oluşan anormal ve kalıcı genişlemiş hava boşluklarıdır. Klasik belirtisi nefes darlığıdır.
Kronik bronşit: Hava yollarında fazla miktarda mukusun oluştuğu, sürekli öksürük durumudur. Art arda iki yıl içinde, yılda en az 3 ay görülen sürekli öksürük başlıca belirtisidir.
KOAH’ta akciğerlerde neler olur?
KOAH’ta akciğerlerimizde 2 tip sorun ortaya çıkar
Hava yolları daralır, yani içimize daha az hava alabiliriz. Bunun nedenleri şunlardır:
- Hava yollarının duvarları kalınlaşır ve şişer.
- Hava yollarının çevrelerindeki minik kaslar bunları sıkıştırır.
- Hava yolları, öksürükle dışarı atmaya çalıştığımız sümüksü bir sıvı salgılayarak tıkanıklıklara neden olur.
KOAH sebepleri
1.Sigara
2.Hava kirliliği
3.Meslek hastalıkları
4.Genetik
5.Diğer: Astım, sinüzit, alerji, düşük doğum kilosu, AIDS, verem hastalığı
6.Solunum sistemi enfeksiyonları
7. Bronşit atakları (alevlenmeler)
Hafif KOAH'ta yılda 1-2
1.Sigara
2.Hava kirliliği
3.Meslek hastalıkları
4.Genetik
5.Diğer: Astım, sinüzit, alerji, düşük doğum kilosu, AIDS, verem hastalığı
6.Solunum sistemi enfeksiyonları
7. Bronşit atakları (alevlenmeler)
Hafif KOAH'ta yılda 1-2
Orta şiddetli KOAH'ta yılda 2-3,
Şiddetli KOAH'ta yılda 3-4 defa bronşit atakları olur ve bu KOAH'ın kontrolsüz ilerlediğini gösterir.
Şiddetli KOAH'ta yılda 3-4 defa bronşit atakları olur ve bu KOAH'ın kontrolsüz ilerlediğini gösterir.
KOAH’ın kendisine özel sıkıntıları nasıl yarattığını anlamak için akciğerlerin normal fonksiyonuna bir göz atalım
Akciğerlerin yapısını, bir üzüm salkımına benzetirsek gözümüzde daha iyi canlandırabiliriz. Hava yolları akciğerin içine girdikten sonra, üzümün dalları gibi dağılarak gittikçe incelir. Her bir hava yolunun ucunda üzüm gibi “ alveol” adı verilen hava kesecikleri bulunur. Eğer bu üzüm salkımını bir balın içine batırıp çıkartırsak, üzümlerin etrafındaki ince bal tabakası gibi alveollerin etrafında çok ince ”intertisium” adı verilen bir doku alanı vardır ve burada kan damar ağı bulunur. Ağız ve burundan alınan hava, hava yollarından geçerek alveollere girer. Alveol yüzeyini oluşturan damar ağı ile giren hava burada karşılaşır ve aralarındaki doku engeli çok ince olduğundan, arada hiçbir engel yokmuşçasına içimize aldığımız havanın oksijeni kana geçer. Aynı anda kanda bulunan, vücudun ürettiği karbondioksit de alveolün içindeki havaya geçerek verilen nefesle dışarı atılır. Sağlıklı kişilerde hava yolları temiz ve açık olur, alveoller de hızla hava ile dolar boşalır.
KOAH kimlerde olur?
- KOAH erişkinlerde olur, çocuklarda asla olmaz.
- KOAH bulaşıcı bir hastalık değildir
- KOAH’lı kişilerin büyük çoğunluğu halen sigara içen veya uzunca süre sigara içmiş ve bırakmış olan kişilerdir. Sigara, puro, pipo, nargile... bunların hepsi KOAH’a neden olabilir.
- Sigara içmeyenlerin çevresinde içilen sigaranın dumanı da (pasif içiciler de) bu hastalığın oluşmasına katkıda bulunur. KOAH’lı olan 100 kişiden 90’nında sebebi sigaradır.
- Sigaradan başka, uzun süreli toz duman gibi etkenlere karşılaşmak ve genetik faktörler de KOAH gelişiminde etkili olabilir.
Tanı nasıl konulur?
Spirometri:
Spirometri:
- Nefes darlığı,
- Kronik öksürük,
- Balgam ya da sık soğuk algınlığı şikayeti olanlar,
- Hastalık için risk faktörü durumlara maruz kalanlar
- 35- 45 yaş üstü kişilerde spirometri tanıyı kanıtlar.
- Dünya genelinde KOAH'tan 329 milyon kişi etkilenmiştir. Bu da dünya nüfusunun %5'i anlamına gelmektedir.
- KOAH, 2011'de 4. sırada ölüm nedeni bulunmuştur. 3 milyonun üzerinde insan ölümüne sebep olmuştur.
- 2010'da KOAH için yapılan sağlık harcamaları yaklaşık 2.1 trilyon Amerikan dolarına mal olmuştur.
- ABD'de erişkin popülasyonun %6.3'ü etkilenmiştir.
- 2011'de ABD'de 25 milyon kişi KOAH tanısı almıştır.
- 2011'de ABD'de KOAH'tan hastaneye başvuranların sayısı 730.000 kişidir.
- 2010 da KOAH için bakım harcamaları: 2.1 tirilyon dolar.
- Bunun 1.9 tirilyon doları direk tedavi harcaması 0.2 tirilyon doları indirek ( iş kaybı )
- Bu durumun 20 yıl içinde 2 katı olacağı hesaplandı
- Avrupada medikal harcamaların %3,
- ABD de 2011 de KOAH alevlenmeleri için 50 milyar dolar harcandı. ABD de en pahalı tıbbi durum olarak belirtildi
I- SİGARAYI BIRAKIN!
Hastalığın ilerlemesini durduran tek etken sigarayı bırakmaktır. Diğer bütün tedaviler sadece hastalığın sıkıntısını geçici olarak azaltır.
Siz isterseniz sigarayı bırakabilirsiniz
Doktorunuzdan sigarayı bırakma konusunda yardım isteyin
Tıbbi, nikotin replasman tedavileri ile istekli kişiler %80 sigaradan kurtula biliyor.
II- Durumunuzda kötüleşme olursa beklemeden doktorunuza yada hastaneye başvurun.
- Şu belirtiler olursa acil doktora baş vurun:
- Konuşmanız zorlaşırsa
- Yürümeniz zorlaşırsa
- Dudaklarınız yada tırnaklarınız morarırsa
- Kalp atışlarınız çok hızlı yada düzensiz olursa
- Balgam rengi koyulaşır öksürük şiddetlenirse
- Aldığınız ilaçlar eskisi kadar etkili olmamaya başlarsa
- Duman buhar ve keskin kokulu şeyleri yaşam ortamızdan uzak tutun
- Dışarıda hava nın kirli olduğu dönemlerde özellikle sisli havalarda mümkün oldukça evden çıkmayın.
- Doktorunuzdan solunum egzersizleri yapmasını öğrenin. Bunlar solunum kaslarınızı güçlendirerek soluk alıp vermeyi kolaylaştıracaktır.
- Düzenli egzersiz yapın. Günde 20 dakika yürüyüşler yapabilirsiniz
- Asla nefesinizi tıkayacak şiddetli egzersiz yapmayın
- Kiloluysanız kilo verin
KOAH’DA KULLANILAN İLAÇLAR NELERDİR? Bunlar ne işe yarar?
- KOAH ’da en sık kullanılan ilaçlar daralmış hava yolarını genişletmeye, hava yolarının duvarındaki
şişliği /kalınlaşmayı azaltmaya yarayan nefes ile alınan ilaçlardır. Düzenli kullanıldıklarında KOAH da önemli yarar sağlar.
Nefes yoluyla alınan ilaçların nasıl kullanıldığını doktorunuza danışın.
- Modern tedaviler 20. YY 2.yarısında gelişti:
- Steroid kullanımı 1950 lerin sonlarında yayınlandı
- Bronkodilatatörler 1960 larda kullanılmaya geliştirilmeye başlandı.
- Salbutamol 1970 lerde geliştirildi
- LABA (Long Acting Beta Agonist) ler 1990 ların ortalarında kullanılmaya başlanıldı
Kesintisiz Ek OKSİJEN tedavi programı
- Amfizem-kronik bronşit hastalarında kesintisiz , sürekli oksijen tedavisi hastaların yaşam kalitesini, yaşam süresini uzatır. Evde- iş yerlerinde özel cihazlarla sürekli oksijen kullanımı sayesinde hareket kabiliyeti artmakta, oksijen eksikliğine bağlı kalp yetmezliği , sinirlilik ve uykusuzluk halleri düzelmekte, hastaların yaşama bağlılığı atmaktadır.